Το 2015 οι μεταναστευτικές ροές που υποδέχθηκε η Ευρώπη μέσω της Ελλάδας και του  Αιγαίου αποτέλεσαν μια ανθρώπινη τραγωδία. Συγκεκριμένα το νησί της Λέσβου, λόγω της γεωγραφικής του θέσης, γνώρισε σε μεγάλο βαθμό τις δυσκολίες και την εξαθλίωση που υποβλήθηκαν οι άνθρωποι αυτοί, διωγμένοι από τις πολεμικές συρράξεις που διεξάγονται στις χώρες τους. Το Ελληνικό κράτος για να αντιμετωπίσει το μείζον αυτό ζήτημα δημιούργησε τα κέντρα υποδοχής προσφύγων, τα λεγόμενα hotspots. Η κατάσταση που επικρατεί ακόμα και σήμερα στα κέντρα αυτά μπορεί να χαρακτηριστεί στην καλύτερη των περιπτώσεων ανεκτή. Η σοβαρή έλλειψη αγαθών πρώτης ανάγκης όπως φάρμακα, καθαρό νερό, τρόφιμα και ρούχα δυσχεραίνουν ακόμα περισσότερο τις συνθήκες ζωής μέσα στα κέντρα. Στη πιο δεινή θέση βρίσκονται οι ευπαθείς ομάδες, τα βρέφη και τα μικρά παιδιά. Μέσα σε αυτές τις συνθήκες οι άνθρωποι βιώνουν μια πρωτοφανή καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, που η Ευρωπαϊκή ήπειρος είχε χρόνια να αντικρίσει.

Στο ζήτημα αυτό σημαντικό ρόλο διαδραματίζουν τα πενιχρά οικονομικά του ελληνικού κράτους που δεν επιτρέπον μεγάλες δαπάνες για την καλύτερη λειτουργεία των κέντρων. Τις μικρές δυνατότητες της χώρας επιβεβαίωσε και ο τεράστιος αριθμός προσφύγων που έφτασε στις ακτές της. Ενώ οι διαδικασίες παροχής ασύλου που θα τους επέτρεπαν να φύγουν οι πρόσφυγες και να αφομοιωθούν στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες, καθυστερούν λόγω του μεγάλου αριθμού ανθρώπων και τις έλλειψης σημαντικών εγγράφων για τα προσωπικά τους στοιχεία, με αποτέλεσμα να διαιωνίζεται το πρόβλημα και να γεμίζουν όλο και περισσότερο τα κέντρα.

Φυσικά δεν θα πρέπει να παραγνωρίζουμε τη σημαντική συμβολή πρώτα των κατοίκων του νησιού, που με αυταπάρνηση βοήθησαν τόσο στη διάσωση όσο και στην περίθαλψη των προσφύγων. Μεγάλο ήταν και το ενδιαφέρον που έδειξαν ξένες οργανώσεις μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα αλλά και μεμονωμένοι εθελοντές που κατέφθασαν στο νησί  για να προσφέρουν την αρωγή τους. Την υλικοτεχνική τους υποστήριξη έστειλαν τόσο ο ΟΗΕ όσο και η Ευρωπαϊκή Ένωση με διάφορες αποστολές, έχοντας πάντα ως γνώμονα την προάσπιση των δικαιωμάτων του ανθρώπου.

Σύμφωνα με το Άρθρο 1 της Οικουμενικής Διακήρυξης των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων δηλώνονται κατηγορηματικά τα εγγενή δικαιώματα όλων των ανθρωπίνων όντων: «Όλοι οι άνθρωποι γεννιούνται ελεύθεροι και ίσοι στην αξιοπρέπεια και τα δικαιώματα. Είναι προικισμένοι με λογική και συνείδηση, και οφείλουν να συμπεριφέρονται μεταξύ τους με πνεύμα αδελφοσύνης.».  Παίρνοντας ως βάση λοιπόν το Άρθρο 1 της Διακήρυξης δύο είναι τα θέματα που οφείλουν να μας θορυβήσουν. Πρώτον και πιο επείγον είναι η άμεση βελτίωση του βιοτικού επιπέδου και η προφύλαξη των θεμελιωδών δικαιωμάτων αυτών των ανθρώπων. Δεύτερο πιο μακροπρόθεσμο αλλά και πιο ουσιαστικό είναι η αποφυγή οποιασδήποτε παραβίασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων όχι μόνο των προσφύγων αλλά και των ανθρώπων γενικότερα. Για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος απαιτούνται σημαντικά βήματα περισσότερο προστασίας των δικαιωμάτων παρά πάταξης των περιπτώσεων παραβίασης τους.

Συμπερασματικά, γίνεται φανερό ότι η παραβίαση των θεμελιωδών δικαιωμάτων ναρκοθετεί την εξέλιξη του ανθρώπου σε όλους τους τομείς της δραστηριότητάς του. Απαιτείται επομένως άτομα και διεθνείς οργανισμοί να αφυπνιστούν και να δραστηριοποιηθούν αποφασιστικά για την αντιμετώπιση αυτής της μάστιγας. Οφείλουμε ωστόσο να αντιληφθούμε ότι οποιαδήποτε προσπάθεια αναληφθεί δεν θα τελεσφορήσει αν δεν υπάρξει ένας επαναπροσδιορισμός αξιών στη σύγχρονη κοινωνία. Χρειάζεται λοιπόν να επαναφέρουμε στη ζωή μας τις ανθρωπιστικές αξίες και να επανατοποθετήσουμε τον άνθρωπο στη θέση που πραγματικά του ανήκει, στο κέντρο δηλαδή της ζωής.

Παπαγιάννη Ελένη,

Φοιτήτρια Κοινωνιολογίας, Πανεπιστήμιου Αιγαίου,

Εθελόντρια στο Κέντρο Ευρωπαϊκής Πληροφόρησης Βορείου Αιγαίου