Σήμερα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσιάζει την ευρωπαϊκή στρατηγική για τη φροντίδα με στόχο τη διασφάλιση ποιοτικών, οικονομικά προσιτών και προσβάσιμων υπηρεσιών φροντίδας σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση και τη βελτίωση της κατάστασης τόσο για τους αποδέκτες φροντίδας όσο και για τα άτομα που την παρέχουν, επαγγελματικά ή άτυπα. Η στρατηγική συνοδεύεται από δύο συστάσεις προς τα κράτη μέλη, μία για την αναθεώρηση των στόχων της Βαρκελώνης σχετικά με την προσχολική εκπαίδευση και φροντίδαΑναζητήστε διαθέσιμες μεταφράσεις του συνδέσμου αυτούEL••• και μία σχετικά με την πρόσβαση σε οικονομικά προσιτή και υψηλής ποιότητας μακροχρόνια φροντίδα.
Υψηλής ποιότητας, οικονομικά προσιτές και προσβάσιμες υπηρεσίες φροντίδας με καλύτερες συνθήκες εργασίας και ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής για τους φροντιστές

Οι οικονομικά προσιτές και προσβάσιμες υπηρεσίες φροντίδας υψηλής ποιότητας έχουν σαφή οφέλη για όλες τις ηλικίες. Η συμμετοχή στην προσχολική εκπαίδευση έχει θετικό αντίκτυπο στην ανάπτυξη του παιδιού και συμβάλλει στη μείωση του κινδύνου κοινωνικού αποκλεισμού και φτώχειας, μεταξύ άλλων και αργότερα στη ζωή του. Η μακροχρόνια φροντίδα δίνει τη δυνατότητα στα άτομα που, λόγω γήρατος, ασθένειας ή/και αναπηρίας, εξαρτώνται από την παροχή βοήθειας για τις καθημερινές τους δραστηριότητες, να είναι σε θέση να διατηρήσουν την αυτονομία τους και να ζουν με αξιοπρέπεια. Ωστόσο, για πολλούς ανθρώπους οι υπηρεσίες αυτές εξακολουθούν να μην είναι οικονομικά προσιτές, διαθέσιμες ή προσβάσιμες.

Η επένδυση στη φροντίδα είναι σημαντική για την προσέλκυση και τη διατήρηση ταλέντων στον τομέα της φροντίδας, ο οποίος συχνά χαρακτηρίζεται από δύσκολες συνθήκες εργασίας και χαμηλούς μισθούς, καθώς και για την αντιμετώπιση των ελλείψεων εργατικού δυναμικού και την αξιοποίηση του οικονομικού δυναμικού του τομέα, καθώς και του δυναμικού του όσον αφορά τη δημιουργία θέσεων εργασίας.

Η επένδυση σε υψηλής ποιότητας φροντίδα συνεπάγεται επίσης τη βελτίωση της συμμετοχής των γυναικών στην αγορά εργασίας και της ισότητας των φύλων, και ιδίως τη γεφύρωση του μισθολογικού και συνταξιοδοτικού χάσματος μεταξύ των φύλων. Οι γυναίκες εξακολουθούν να επωμίζονται το μεγαλύτερο βάρος των ευθυνών φροντίδας, καθώς το 90 % του επίσημου εργατικού δυναμικού παροχής φροντίδας αποτελείται από γυναίκες και 7,7 εκατομμύρια γυναίκες βρίσκονται εκτός απασχόλησης επειδή έχουν αναλάβει ευθύνες φροντίδας.

Για την αντιμετώπιση αυτών των ζητημάτων, η Επιτροπή προτείνει συγκεκριμένες δράσεις για τη στήριξη των κρατών μελών στην αύξηση της πρόσβασης σε υψηλής ποιότητας και οικονομικά προσιτές υπηρεσίες φροντίδας, βελτιώνοντας παράλληλα τις συνθήκες εργασίας και την ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής για τους φροντιστές.
Προσχολική εκπαίδευση και φροντίδα

Η Επιτροπή προτείνει στα κράτη μέλη να αναθεωρήσουν τους στόχους σχετικά με την προσχολική εκπαίδευση και φροντίδα, ώστε να ενισχυθεί η συμμετοχή των γυναικών στην αγορά εργασίας· οι στόχοι αυτοί αποκαλούνται επίσης «στόχοι της Βαρκελώνης» και τέθηκαν το 2002. Με βάση τους υφιστάμενους στόχους, τα κράτη μέλη καλούνται να παρέχουν παιδική φροντίδα στο 33 % των παιδιών κάτω των 3 ετών και στο 90 % των παιδιών ηλικίας από 3 ετών έως την ηλικία υποχρεωτικής σχολικής φοίτησης. Η Επιτροπή προτείνει να τεθούν νέοι φιλόδοξοι αλλά και ρεαλιστικοί στόχοι ώστε έως το 2030 να έχουν επιτευχθεί τουλάχιστον τα ακόλουθα:

• το 50 % των παιδιών ηλικίας κάτω των 3 ετών να συμμετέχει στην προσχολική εκπαίδευση και φροντίδα·
• το 96 % των παιδιών ηλικίας μεταξύ 3 ετών και της ηλικίας έναρξης της υποχρεωτικής πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης να συμμετέχει σε προσχολική εκπαίδευση και φροντίδα, όπως έχει ήδη συμφωνηθεί στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Χώρου ΕκπαίδευσηςΑναζητήστε διαθέσιμες μεταφράσεις του συνδέσμου αυτούEL•••. 

Η Επιτροπή συνιστά επίσης, μεταξύ άλλων, στα κράτη μέλη, τα ακόλουθα:

• να διασφαλίσουν ότι οι υπηρεσίες παιδικής φροντίδας είναι οικονομικά προσιτές, προσβάσιμες και υψηλής ποιότητας, διαθέσιμες σε αστικές, αγροτικές ή μειονεκτούσες περιοχές·
• να θεσπίσουν νόμιμο δικαίωμα στην προσχολική εκπαίδευση και φροντίδα, ιδανικά χωρίς κενό μεταξύ της λήξης της μετ’ αποδοχών οικογενειακής άδειας και του εν λόγω νόμιμου δικαιώματος· να εφαρμόζουν στοχευμένα μέτρα για να καταστήσουν δυνατή και να αυξήσουν τη συμμετοχή, στην εκπαίδευση και τη φροντίδα, παιδιών από μειονεκτούντα περιβάλλοντα, με αναπηρίες ή με ειδικές ανάγκες, και για να γεφυρώσουν το χάσμα μεταξύ των παιδιών αυτών και του συνολικού πληθυσμού παιδιών·
• να εξετάσουν τον αριθμό των ωρών κατά τις οποίες τα παιδιά περνούν σε παιδική φροντίδα («ένταση χρόνου») και να διασφαλίσουν ότι είναι διαθέσιμη παιδική φροντίδα για χρονικό διάστημα που να επιτρέπει στους γονείς να συμμετέχουν ουσιαστικά σε αμειβόμενη εργασία· και
• να ενθαρρύνουν την ισότιμη κατανομή της παιδικής φροντίδας μεταξύ των γονέων μέσω της καταπολέμησης των έμφυλων στερεοτύπων και της στήριξης φιλικών προς την οικογένεια ρυθμίσεων για το ωράριο εργασίας. 

Μακροχρόνια φροντίδα

Η Επιτροπή συνιστά στα κράτη μέλη να καταρτίσουν εθνικά σχέδια δράσης για να καταστήσουν την περίθαλψη στην ΕΕ περισσότερο διαθέσιμη, προσβάσιμη και πιο ποιοτική για όλους, για παράδειγμα με τους ακόλουθους τρόπους:

• διασφαλίζοντας ότι η μακροχρόνια φροντίδα είναι έγκαιρη, ολοκληρωμένη και οικονομικά προσιτή, επιτρέποντας ένα αξιοπρεπές επίπεδο διαβίωσης για τα άτομα με ανάγκες μακροχρόνιας φροντίδας·
• αυξάνοντας την προσφορά και τον συνδυασμό επαγγελματικών υπηρεσιών μακροχρόνιας φροντίδας (κατ’ οίκον φροντίδα, φροντίδα σε επίπεδο τοπικής κοινότητας και φροντίδα σε δομές), καλύπτοντας τα εδαφικά κενά όσον αφορά την πρόσβαση στη μακροχρόνια περίθαλψη, αναπτύσσοντας προσβάσιμες ψηφιακές λύσεις για την παροχή υπηρεσιών φροντίδας, και διασφαλίζοντας ότι οι υπηρεσίες και οι εγκαταστάσεις μακροχρόνιας φροντίδας είναι προσβάσιμες σε άτομα με αναπηρία·
• διασφαλίζοντας κριτήρια και πρότυπα υψηλής ποιότητας για τους παρόχους μακροχρόνιας περίθαλψης·

• στηρίζοντας τους άτυπους φροντιστές, που συχνά είναι γυναίκες και συγγενείς των αποδεκτών φροντίδας, μέσω κατάρτισης, παροχής συμβουλών, ψυχολογικής και οικονομικής στήριξης· και
• κινητοποιώντας επαρκή και βιώσιμη χρηματοδότηση για τη μακροχρόνια περίθαλψη, μεταξύ άλλων με τη χρήση κονδυλίων της ΕΕ.

Δίκαιες συνθήκες εργασίας και κατάρτιση του προσωπικού φροντίδας

Για τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας και την προσέλκυση περισσότερων ατόμων — ιδίως ανδρών — στον τομέα της φροντίδας, συνιστάται στα κράτη μέλη:

• να προωθούν τις συλλογικές διαπραγματεύσεις και τον κοινωνικό διάλογο με στόχο τη βελτίωση των μισθών και των συνθηκών εργασίας·
• να διασφαλίζουν τα υψηλότερα πρότυπα υγείας και ασφάλειας στην εργασία·
• να σχεδιάσουν συνεχή εκπαίδευση και κατάρτιση για τους φροντιστές·
• να αντιμετωπίσουν τα έμφυλα στερεότυπα σε σχέση με τη φροντίδα και να δρομολογήσουν εκστρατείες επικοινωνίας·
• να επικυρώσουν και να εφαρμόσουν τη σύμβαση 189 της ΔΟΕ για το οικιακό προσωπικό.

Από την πλευρά της, η Επιτροπή:

• θα διερευνήσει τη δημιουργία νέου τομεακού κοινωνικού διαλόγου για τις κοινωνικές υπηρεσίες σε επίπεδο ΕΕ·
• θα προωθήσει τη δημιουργία σύμπραξης δεξιοτήτων στο πλαίσιο του συμφώνου για τις δεξιότητες για τον τομέα της μακροχρόνιας φροντίδας·
• θα χρηματοδοτήσει έργα και έρευνες για την αξιολόγηση της κοινωνικής και οικονομικής αξίας της εργασίας και των συνθηκών εργασίας στον τομέα της φροντίδας·
• θα επανεξετάσει την εφαρμογή των προτύπων της ΕΕ που διέπουν τις συνθήκες εργασίας·
• θα χαρτογραφήσει τις τρέχουσες συνθήκες εισδοχής και τα δικαιώματα των εργαζομένων από τρίτες χώρες στον τομέα της μακροχρόνιας φροντίδας και θα διερευνήσει τη σκοπιμότητα της ανάπτυξης συστημάτων σε επίπεδο ΕΕ για την προσέλκυση εργαζομένων στον τομέα της φροντίδας· και
• θα προωθήσει τις ευκαιρίες που προσφέρονται στο προσωπικό προσχολικής εκπαίδευσης και φροντίδας στο πλαίσιο των προγραμμάτων Erasmus+.

Μέλη της Επιτροπής προέβησαν στις ακόλουθες δηλώσεις:

Η Αντιπρόεδρος της Επιτροπής για θέματα Δημοκρατίας και Δημογραφίας, κ. Ντούμπραβκα Σούιτσα, δήλωσε σχετικά: «Η δημογραφική αλλαγή συνεπάγεται ότι οι Ευρωπαίοι ζουν περισσότερο, αυτό όμως οδηγεί επίσης σε αυξημένη ζήτηση για προσβάσιμη, οικονομικά προσιτή και ποιοτική μακροχρόνια φροντίδα. Στην άλλη άκρη του κύκλου της ζωής, οι γονείς, για να είναι σε θέση να συμμετέχουν πλήρως στην αγορά εργασίας, πρέπει να εξασφαλίζουν κατάλληλη φροντίδα για τα παιδιά τους που χρειάζονται φροντίδα ώστε να αναπτύξουν τις γνωστικές, γλωσσικές και σωματικές δεξιότητες και ικανότητές τους. Οι φροντιστές διαδραματίζουν ουσιαστικό ρόλο στην κοινωνία μας, αλλά το έργο τους συχνά υποτιμάται σήμερα. Η ευρωπαϊκή στρατηγική για τη φροντίδα, την οποία παρουσιάζουμε σήμερα, καθορίζει τον τρόπο αποτελεσματικής και αποδοτικής αντιμετώπισης αυτών των προκλήσεων. Ήρθε η ώρα να φροντίσουμε για τη φροντίδα.»  

Ο Επίτροπος Απασχόλησης και Κοινωνικών Δικαιωμάτων, κ. Νικολά Σμιτ, δήλωσε: «Η ευρωπαϊκή στρατηγική για τη φροντίδα έχει ως στόχο να δώσει προτεραιότητα στους ανθρώπους. Η ΕΕ αναγνωρίζει την αξία της εργασίας παροχής φροντίδας, η οποία πρέπει να αντικατοπτρίζεται στη βελτίωση των συνθηκών εργασίας και των αμοιβών. Τα άτομα που χρειάζονται μακροχρόνια φροντίδα πρέπει να έχουν εγγυημένη πρόσβαση σε οικονομικά προσιτές και καλής ποιότητας υπηρεσίες, ώστε να μπορούν να ζουν με αξιοπρέπεια. Ελπίζω ότι η στρατηγική αυτή θα έχει ως αποτέλεσμα να δοθούν στη φροντίδα —τόσο στην επαγγελματική όσο και την άτυπη— ο σεβασμός και οι επενδύσεις που της αξίζουν.»

Η Επίτροπος Ισότητας, κ. Χέλενα Ντάλι, δήλωσε: «Η επένδυση στη φροντίδα αποτελεί επένδυση στην ισότητα των φύλων και την κοινωνική δικαιοσύνη. Η πρωτοβουλία μας εστιάζεται στο να διασφαλιστεί ότι όλα τα άτομα που έχουν αναλάβει ευθύνες φροντίδας, ιδίως οι γυναίκες, έχουν πραγματικές επιλογές όταν συνδυάζουν την ιδιωτική και την επαγγελματική ζωή. Η οικονομικά προσιτή και προσβάσιμη ποιοτική φροντίδα διασφαλίζει ότι οι αποδέκτες φροντίδας, μεταξύ των οποίων παιδιά, ηλικιωμένοι και άτομα με αναπηρία, ενδυναμώνονται και απολαύουν πλήρως των δικαιωμάτων τους. Επένδυση στη φροντίδα σημαίνει διασφάλιση ίσων επιλογών, αξιοπρέπειας και αυτοδιάθεσης.»
Επόμενα βήματα

Οι προτάσεις της Επιτροπής για συστάσεις του Συμβουλίου θα συζητηθούν από τα κράτη μέλη με σκοπό την έγκρισή τους από το Συμβούλιο. Σύμφωνα με τις προτάσεις της Επιτροπής, τα κράτη μέλη θα πρέπει να ενημερώνουν την Επιτροπή σχετικά με τα μέτρα για την εφαρμογή των συστάσεων ένα έτος μετά την έκδοσή τους. Για κάθε σύσταση, η Επιτροπή θα δημοσιεύσει εμπεριστατωμένη έκθεση εντός πέντε ετών, στην οποία θα παρέχει επισκόπηση της κατάστασης όσον αφορά την εφαρμογή. Η Επιτροπή θα συνεχίσει επίσης να παρακολουθεί τις εξελίξεις πολιτικής κατά τη διάρκεια του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου και να στηρίζει τις μεταρρυθμίσεις και τις επενδύσεις μέσω της διαθέσιμης ενωσιακής χρηματοδότησης.
Ιστορικό

Η ευρωπαϊκή στρατηγική για τη φροντίδα θα στηρίξει την εφαρμογή των αρχών που κατοχυρώνονται στον ευρωπαϊκό πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων, ιδίως των αρχών της ισότητας των φύλων, της ισορροπίας μεταξύ επαγγελματικής και ιδιωτικής ζωής, της παιδικής φροντίδας και της στήριξης των παιδιών και της μακροχρόνιας φροντίδας. Τον Μάρτιο του 2021, στο πλαίσιο του σχεδίου δράσης για τον ευρωπαϊκό πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων εξαγγέλθηκε μια πρωτοβουλία για τη μακροχρόνια φροντίδα και η αναθεώρηση των στόχων της Βαρκελώνης σχετικά με την προσχολική εκπαίδευση και φροντίδα. Στην ομιλία της για την κατάσταση της Ένωσης το 2021, η πρόεδρος Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν ανακοίνωσε μια ευρωπαϊκή στρατηγική για τη φροντίδα με σκοπό τη στήριξη των γυναικών και των ανδρών στην εξεύρεση της καλύτερης ισορροπίας μεταξύ φροντίδας και επαγγελματικής και προσωπικής ζωής για τους φροντιστές. Αυτό επιβεβαιώθηκε αργότερα στο πρόγραμμα εργασίας της Επιτροπής για το 2022.
Η ευρωπαϊκή στρατηγική για τη φροντίδα θα συμβάλει επίσης στην επίτευξη των τριών κοινωνικών πρωταρχικών στόχων της ΕΕ για την απασχόληση, τις δεξιότητες και τη μείωση της φτώχειας για το 2030, τους οποίους υποδέχθηκαν οι ηγέτες της ΕΕ στη σύνοδο κορυφής του Πόρτο τον Μάιο του 2021 και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Η σύσταση για τους στόχους της Βαρκελώνης, στο πλαίσιο της στρατηγικής για την ισότητα των φύλων 2020-2025, βασίζεται σε άλλες πρωτοβουλίες της ΕΕ, όπως η σύσταση για την προσχολική εκπαίδευση και φροντίδα, η στρατηγική της ΕΕ για τα δικαιώματα του παιδιού και η σύσταση για την ευρωπαϊκή εγγύηση για τα παιδιά.
Για περισσότερες πληροφορίες

Ερωτήσεις και απαντήσεις — Ευρωπαϊκή στρατηγική για τη φροντίδα

Ενημερωτικό δελτίο – Μια ευρωπαϊκή στρατηγική φροντίδας για τους φροντιστές και τους αποδέκτες φροντίδας

Ανακοίνωση για την ευρωπαϊκή στρατηγική για τη φροντίδα

Πρόταση σύστασης του Συμβουλίου για την αναθεώρηση των στόχων της Βαρκελώνης σχετικά με την προσχολική εκπαίδευση και φροντίδα

Πρόταση σύστασης του Συμβουλίου σχετικά με την πρόσβαση σε οικονομικά προσιτή και υψηλής ποιότητας μακροχρόνια φροντίδα

Έκθεση του 2021 σχετικά με τη μακροχρόνια φροντίδα
Πηγή: Αντιπροσωπία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Ελλάδα